Holenderski szachista nr 1, Anish Giri (z lewej), mówi, że zachowanie sprawności umysłowej jest kluczem do zostania arcymistrzem.
Nie możesz zostać szachistą zajmującym pierwsze miejsce na świecie bez wykreślania wielu ruchów do przodu. „Mam w życiu prostą zasadę, jeśli masz walczyć z mistrzem w czymkolwiek – rób to wirtualnie” – zażartował Magnus Carlsen w tweecie po ogłoszeniu, że dziesięcioletnia wersja jego samego w aplikacji ma się zmierzyć z byłym mistrzem świata z bokserem Manny Pacquiao w charytatywnym meczu szachowym 1 października. Zapalony szachista, Pacquiao jest również zbyt świadomy wyzwania, przed którym stoi. „Walczyłem z kilkoma trudnymi przeciwnikami na ringu, ale nigdy nie spotkałem nikogo takiego jak @magnuscarlsen w grze w szachy” – powiedział Pacquiao.
Odkąd w wieku 13 lat pokonał byłego mistrza świata Anatolija Karpowa i zdobył tytuł arcymistrza, Norweg Carlsen stał się znany z psychologicznej przewagi nad konkurentami.
„Myślę, że bycie elastycznym psychicznie jest bardzo ważne podczas gry” – mówi Carlsen dla CNN Sport. Norweg wraz z Anish Giri i polskim cudownym Janem-Krzysztofem Dudą zastanawiali się nad tajemnicą zostania arcymistrzem szachowym.
„Warunki ulegną zmianie podczas gry; coś, co uważałeś za słuszne, może okazać się niewłaściwe, sytuacja zmienia się z ataku na obronę” – dodał Carlsen. „Więc umiejętność znoszenia tych zmian bez utraty koncentracji, a także bez utraty opanowania jest bardzo, bardzo ważna”.
Giri zajmuje pierwsze miejsce w rankingu holenderskich szachistów. Podobnie jak Carlsen, wierzy, że zdolność do utrzymywania koncentracji przez długi czas i zachowania sprawności umysłowej jest kluczem do sukcesu na arenie szachowej.
„Koncentracja jest bardzo, bardzo ważna podczas gry […], ponieważ w szachach chodzi o to, że są one bardzo bezlitosne” – mówi Giri dla CNN Sport.
„Zaledwie kilka sekund utraty koncentracji i jedna pochopna decyzja może zrujnować całą grę. Dlatego ważne jest, aby po prostu utrzymywać koncentrację przez cały czas, a do tego potrzebujesz oczywiście stabilności psychicznej”.
Iskra ambicji
Carlsen ma wczesne wspomnienia z poświęcania godzin treningu na sport. W wieku pięciu lat ojciec nauczył go grać w szachy, ale dopiero później jego hobby stało się pełnoprawnym rzemiosłem.
Kiedy skończył szkołę podstawową, spędził następny rok podróżując po Europie, aby grać w szachy, zbierając wiele wyróżnień i ostatecznie zajmując pierwsze miejsce na liście rankingowej Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE) w 2010 roku.
„Dorastając, zawsze musiałem grać przeciwko silniejszym graczom niż ja” – mówi Carlsen. Ale coś się wydarzyło, kiedy miałem 16, 17 lat. Grałem z najlepszymi graczami na świecie, moja mentalność trochę się zmieniła. Więc teraz muszę być najsilniejszy. Muszę mieć najtwardszą mentalność, aby być lepszym od nich. I myślę, że po tym, jak zmieniłem to nastawienie, przeszedłem z jednego z najlepszych graczy w kogoś, kto faktycznie może być najlepszy”.
Gra z przeciwnikami, którzy mieli więcej doświadczenia niż Carlsen, na pewno się opłaciła. W 2012 roku po raz trzeci wygrał London Chess Championship, ale w tym samym roku zyskał sławę, gdy jego ranking wzrósł do 2861, bijąc rekord rosyjskiej legendy Garry'ego Kasparowa wynoszący 2851 – który pozostaje niepokonany od 1999 roku. Gwiezdny bieg Carlsena był prekursorem jego najbardziej znaczącego osiągnięcia do tej pory, kiedy pokonał indyjskiego arcymistrza Viswanathana Ananda i został mistrzem świata w wieku 22 lat.
„Myślę, że jest wiele czynników, które mogą zadecydować o tym, czy zostaniesz bardzo silnym szachistą, nawet arcymistrzem czy jednym z najlepszych graczy na świecie”, mówi. „Dla mnie osobiście chodziło oczywiście o poświęcenie czasu. Nie sądzę, że kiedykolwiek mógłbym zajść daleko w szachy bez ponownego poziomu ocen, to było to, co mnie napędzało [...] przez te wszystkie lata, a jak tylko to stracę, odejdę”.
Magnus Carlsen (z prawej) pokonał indyjskiego Viswanathana Ananda (z lewej) podczas meczu o mistrzostwo świata w szachach, aby w wieku 22 lat zostać mistrzem świata w Chennai w Indiach.
W pogoni za upragnioną nagrodą
Po podbiciu świata szachów, Carlsen ściga teraz pierwsze w historii trofeum NFT w historii tego sportu. Upragniona nagroda zostanie wręczona zwycięzcy Champions Chess Tour 2021, w którym najbardziej wykwalifikowani gracze na świecie rywalizują w dziesięciu turniejach szachów szybkich.
„NFT są z pewnością czymś, o czym wiedziałem od jakiegoś czasu. Wielu moich znajomych interesuje się kryptowalutami, więc rozmawiali o tym dość dawno temu i wydaje mi się, że to naprawdę interesujące, że trasa obejmuje teraz te wydarzenie. A potem zobaczymy, jakie jest zainteresowanie. Ale z pewnością dla mnie będzie to fajna przejażdżka” – mówi Carlsen. „Wiem, że NBA z Top Shot już naprawdę przyjęło rynek NFT i wierzę, że coraz więcej sportów stara się, aby NFT stały się ważną częścią pamiątek sportowych”.
Oprócz dodania kolejnego wyróżnienia do swojego pełnego gabinetu trofeów, Carlsen jest również podekscytowany perspektywą podzielenia się swoim zwycięstwem ze swoimi kibicami.
„Fani będą mogli kupić wersję trofeum Champions Chess Tour, a także najważniejsze wydarzenia i inne szachowe momenty z trasy. Tak długo, jak wygram to trofeum, jestem bardzo szczęśliwy, że mogę się nim z kimkolwiek podzielić!”.
Godziny praktyki
Niewielu zbliżyło się do blasku Carlsena w swoich szachowych przedsięwzięciach jak Giri, który został arcymistrzem w wieku 14 lat – co czyni go najmłodszą osobą na świecie, która w tamtym czasie zdobyła ten tytuł.
Czterokrotny mistrz Holandii w szachach, pokonał Carlsena w 22 ruchach podczas Turnieju Szachowego Tata Steel w 2011 roku. Od tamtej pory zdobył wiele medali, a teraz jest szachistą nr 7 na światowej scenie.
Podobnie jak jego rówieśnik wierzy, że poświęcanie czasu na treningi – często zamiast innych zajęć – jest tym, co odróżnia najlepszych graczy na świecie od entuzjastów szachów.
„Aby być najlepszym szachistą, zdecydowanie poświęcasz dużo wolnego czasu. Łatwiej powiedzieć, ile godzin nie spędziłem na szachach, niż powiedzieć, ile godzin spędziłem. Szczerze mówiąc, w pewnym momencie cały mój wolny czas był po prostu zajęty szachami. Oczywiście robiłem wszystkie rzeczy, które musiałem robić, takie jak chodzenie do szkoły oraz kilka innych rzeczy” – mówi Giri.
„Moja mama prosiła mnie czasami, żebym posprzątał mój pokój, umył naczynia, czy cokolwiek to było, tylko dlatego, że było to nienormalne, ile czasu spędzałem jako dziecko. Myślę, że jest to konieczne również, jeśli chcesz być najlepszy w czymkolwiek”.
Czterokrotny mistrz Holandii w szachach, Giri pokonał Carlsena w 22 ruchach podczas Turnieju Szachowego Tata Steel w 2011 roku.
Utrzymanie równowagi
Dla innych świadomość, że mają zdolność zostania mistrzem, jest instynktowna.
Duda mówi, że po zdobyciu mistrzostwa świata U-10 w 2008 roku wiedział, że zostanie arcymistrzem.
„Ogólnie to trochę zabawne, wiesz, że kiedy byłem młody [...] było dla mnie bardzo oczywiste, że pewnego dnia zostanę mistrzem świata”.
Jako dziecko był na dobrej drodze do sukcesu, podejmując w tym czasie sześciogodzinne sesje treningowe ze swoim trenerem. Chociaż od tego czasu zbierał nagrody, utrzymanie takiego skupienia od najmłodszych lat było „bardzo trudne”.
"To zajmuje dużo czasu, głównie musisz naprawdę skupić się na szachach i tylko na szachach. Musisz grać w wielu turniejach, cały czas myśleć o szachach".
Został arcymistrzem w wieku 15 lat i zdobył szereg nagród jako zawodnik juniorów, w tym Mistrzostwa Europy U-14. Teraz zajmując 15 miejsce na świecie, znany jest ze swojego kreatywnego stylu gry i umiejętności podejmowania szybkich decyzji.
Ale nawet jako zawodnik na wysokim poziomie, Duda mówi, że możliwość odłączenia się od otoczenia i poświęcenia pełnej uwagi rozgrywce może być wyzwaniem. Od czasu do czasu mówi, że przerywa swoje mecze wstawaniem i chodzeniem, aby utrzymać równowagę.
„Powiedziałbym, że mój poziom koncentracji jest prawdopodobnie nieco poniżej moich kolegów”. „Biorąc pod uwagę mój wiek [...] powinienem być w stanie robić jedną rzecz na raz, ale czasami, wiesz, lubię po prostu myśleć o czymś innym podczas gry”.
„Musisz znaleźć równowagę, jak we wszystkim w życiu”.
„Trzeba naprawdę pokochać tę grę”
World No. 15 Duda znany jest ze swojego kreatywnego stylu gry i umiejętności podejmowania szybkich decyzji.
Chociaż wszyscy trzej arcymistrzowie podążali alternatywnymi drogami do sukcesu, to, co ich łączy, to ich wierność swojemu rzemiosłu. Giri mówi, że ma niezmąconą pasję do szachów, która podtrzymuje jego ambicje i podsyca jego pragnienie ciężkiej pracy.
„Trzeba naprawdę pokochać tę grę, a to zwykle pasuje do kluczowych cech. Powinno być w porządku, kiedy zwykle jesteś sam, bez innych ludzi w pobliżu i nie powinieneś czuć, że czegoś ci brakuje; po prostu powinieneś czuć się dobrze z samym sobą i twoimi myślami”.
„Po prostu zanurzyć się w coś i zapomnieć o wszystkim innym”. Carlsen się zgadza.
„Osobiście nie jestem w 100% pewien, jakie są główne umiejętności czołowego szachisty, ponieważ zwykle, gdy ludzie pytają mnie, jak robisz to, to i to, nie wiem, robię to naprawdę od długiego czasu, a powiem ci, dlaczego coś jest w porządku, a dlaczego coś jest nie tak” – mówi. „Cierpliwość i umiejętność analitycznego myślenia [...], aby uczyć się na własnych błędach, są ważne”.
„Ważne jest podejmowanie szybkich decyzji i umiejętne podejmowanie tych decyzji, ponieważ często są one oparte na dość ograniczonych danych. Bardzo trudno jest mi powiedzieć, czy moje umiejętności są zbywalne. Myślę, że wiele osób mówi, że jeśli grasz w szachy, to może ci pomóc w innych sferach życia. Ale jeśli będziesz grać tylko w szachy, będziesz tylko w szachach dobry. Więc to wiem. Do tej pory próbowałem tylko szachów, więc to jedyna rzecz, w której wiem, że jestem dobry”.
